ATESTATIONES TESTIUM SUPER QUERELIS INTER ABBACIAM ET HOMINES DE CHARPEYO. Anno Domini M°.CC°.LXXX° quarto, in crastinum Assenssionis Domini, venlis pater dom. G(iraudus), Dei gracia abbas Lioncelli, nomine suo et conventus sui promisit sub pena La librarum Viennen. stare dicto et hordinacioni et diffinicioni domi Aynardi de Chabrellon militis et Guillelmi Bajuli castellani de Crista, deputatorum ut dicitur illustris viri domi A(ymari) de Pictavia, comitis Valentini, super questionibus que vertuntur inter dict. dom. abbatem ex una parte et homines et hunivercitatem hominum de Charpeyo ex altera, super pascuis, abeuracgiis et aliis usacgiis et super aliis questionibus que inter partes oriri possent occasione predictorum, et dedit dom. abbas fidejussores usque ad predict. summam pro univ. et sing. actendendis et pro expensis deputatorum, videl. Hugonem Raynaudi de Castro Duplo, Heustachium Chapayro de Alexiano, qui se obligaverunt... sub omni renunciatione et cautela. Post hec comparuerunt Rostagnus Jaquemonis domicellus et Pe. Bonerii, sindici ut dicitur huniversitatis hominum castri de Charpeyo, et dederunt fidejussores de stando mandato dict. deputatorum, silic. Johannem Torenc, Bernardum Bonardelli et Guillelmum Benengarii, qui se obligaverunt ut supra. Que dies fuit continuata usque in crastinum dict. partibus, et in crastinum predicte partes comparuerunt coram dict. deputatis et dict. dom. abbas tradidit intentiones suas infrascript., quarum tenor talis est: «Intendit probare religiosus abbas Lioncelli, nomine ejusdem domus et conventus ipsius, quod tam ipse quam predecessores sui... sunt et fuerunt in passifica possecione seu quasi inmictendi causa passendi animalia sua quecq. in territorio Combe Calide, quod contiguatur ab una parte rupium precipissiis et territorio de Aygleduno, et ab alia parte vie publice que a Sancto Romano usque ad Castrum Duplex dirigitur, per spacium X,XX,XXX,XL. annorum et etiam tanto tempore cujus contrarii memoria non existit; item quod ipse abbas et predecessores sui solum usi sunt predicta possecione s. q. omnibus predict.; item intendit probare dict. abbas.., ad excludendam intencionem sindicorum universitatis hominum de Charpeyo, quod dicta Comba Calida est et esse debet in territorio, mandamento et infra limites terrii, mandti Castri Duplicis: protestatur dict. abbas quod si reperiantur homines de Charpeyo usos esse aliquo tempore inmitere animalia sua causa pascendi in dicta Comba Calida, quod hoc non fecerunt passifice, ymo cum contradictione abbatis et conventus supradict. et etiam invitis, et si contradictio et violencia non probaretur, protestatur dict. abbas.. quod dicta possecio seu usus eos non juvet nec juvare debeat cum fuerit vicioza». Et dict. dom. abbas produxit testes super intencionibus predict. infrascriptos.., qui omnes juraverunt dicere veritatem. Et 1° Allaudus, testis juratus et diligenter interrogatus, dixit quod ipse vidit per LX. annos et plus quod abbates dicti Lioncelli et familia ipsorum inmitebant animalia sua in Comba Chauda usque ad metas contentas in Ia intencione, et pascuis usi fuerunt per predict. tempus pascisfice et quiete; requisitus si homines de Charpeyo usi fuerunt pascuis predict. et si inmiserunt animalia sua in predicta Comba Chauda causa pascendi ibidem, dixit quod non quod ipse sciat, tamen dixit quod audivit dici quod tempore guerre que erat inter dom. Silvionem et dom. A(ymarum), comitem Valentinum, dicti homines de Charpeyo inmitebant animalia sua in dicta Comba Chauda per sufertam et precario; super IIa intencione requis. dixit ut in ea continetur et plus quod animalia hominum Castri Dupli pascebant libere ibidem; super IIIa intencione dixit ut in ea continetur; requisitus quomodo scit, dixit quod ita vidit et audivit ab antecessoribus suis, et segnorie ferarum et vintena et alia usacgia deferuntur aput Castrum Duplum et percipiuntur pro dominio Castri Dupli; requis. si precio, odio vel amore ferebat testimonium, dixit quod non. Lanbertus Aulagnerii, tes. jur. et dil. int., super omnibus intencionibus dixit idem in omnibus et per omnia ut supra proximus testis, excepto quod de tempore dixit per XL. annos vidit. Martinus Alvis (al. Alvys), t. j. et d. i., dixit idem.. ut primus. Stephanus Sechavena, t. j. et d. i., dixit idem... quod Lanb. Aulagnerii. Humbertus Richardi, t. j. et d. i., dixit idem... ut proximus supra. Durandus Tres Pras (al. Trespras), t. j. et d. i., dixit idem quod supra proximus, excepto de tempore quod dixit quod vidit per XXX. annos. Guillelmus del Cros (al. de Croso), t. j. et d. i., dixit idem quod primus, excepto de tempore quod dixit de XL. an. Johannes Creissens (al.Creyssenc), t. j. et d. i., dixit idem.. quod primus. Giraudus de Bello Monte, t. j. et d. i., dixit idem.. quod Aulagnerii, et plus quod tempore pacis expellebant eos a pascuis illi de Lioncello. Guillelmus Fornerii, t. j. et d. i., dixit idem quod primus, excepto de tempore quod dixit de XXV. an., et plus quod ipse erat pro guidagio domi comitis Valentini condam in domo Lioncelli et pluries dum ipse erat pro guidagio in dicta domo, Ve vicibus vel VI, ipse pignoravit homines aliquos de Charpeyo, videl. pastores Nicolay Boverii et Pe. Monmayrani, quia inveniebat avera predictorum in mandamento Combe Chaude et ubicumque ipsos inveniebat supra ruppes; item dixit quod ipse a XV. annis citra levavit vintena et alia usacgia recepit in dicto mandamento pro dominio Castri Dupli. Anno quo supra, videl. die veneris ante festum Penthecostes, comparuerunt coram predict. deputatis aput Charpeyum Rostagnus Jaquemonis et Pe. Bonerii, sindici universitatis hominum de Charpeyo,.. et ad faciendam fidem sindicatus sui dixerunt quod ego Poncius Balisterii, notar. publ., habebam notam sindicatus sui et inde debebam facere publ. instrumentum, quod vere confessus fui, cujus instrumenti tenor talis est: «Noverint univ. et sing... quod anno Domini M°.CC°.LXXX°.IIIJ°, X° kalendas junii, in presencia mei notarii et testium subscript., aput Charpeyum, in platea prope portale Pe. Bonerii, ante domum Matei Blanchardi, Guillelmus Benengarii de Charpeyo, Freelis, Humbertus Chanavella, Humbertus de Mirabella, Guigo Bonerii, Guillelmus de Blagnaco, Gualvagnus, Lanbertus Audras, Durandus Eymidonis, Lanbertus Eymidonis, Guigo Cilvestri, Desiderius Chastonis, Guillelmus Mustonis, Lanbertus Bonerii, Pe. Torencz, Pe. Cayrelli, Arnaudus Boverii Samonis, Pe. Aymicus, Hugo Borzes, Aymonetus Guarnerii, Jaquemetus de Micola, Arnaudus de Aracris, Pe. Blanchardi, Pe. Boneti, Pe. Vialis, Romanetus Humberti, Johannes Suyani, Raymondus Rayna, Daniellus, Pe. Brasardi, Andreas Besonis, Johannes Boneti, Guillelmus Bliiardi, Johannes Peyrachia, Bernardus Giraudi, Johannes Doyeti, Andreas Nicolay, Johannes Grasseti, Bernardus Quilberii, Johannes Benedicti, Johannes Cayrelli, Bontosius Flueys, Poncius Monmayrani, Johannes Chandelerii, Guillelmus Aymionis, Pe. Guardini, Guillotus, Pe. Arberti, Johannes Basternays, Pe. Raynaudi, Bressonetus, Johannes Bonardelli, Guillelmus Vincenssii, Guillelmus Marcelli, Johannes Vincencii, Bernardus Bonardelli, Hugo Fabri, Raynaudus, Andreas Giraudi, Lantelmus Giraudi, Morellus, Poncius Vachonis, Pe. Ayzerandi, Pe. Alexandri, Pe. Baronis, Jaquemetus Chastonis, Pe. Rocini, Johannes Guonterii, Giraudus Alexandri, Andreas Ferrerii, Johannes Licerna, Poncius Aficalis, Hugo Lierna, Chalvetus, Bontosius de Bayart, Johannes Micol, Guigo Bertrandi, Guigo de Barberia, Doyetus de Chapeyo, palam et publice ad vocem preconis sollempniter ut moris est in simul congregati et collecti, comunicato consilio et tractatu habito inter ipsos, nomine et vice universitatis hominum dicti castri de Charpeyo creaverunt, fecerunt et constituerunt Rostagnum Jaquemonis, Pe. Bonerii, Pe. Pestelli, presentes et recipientes, et Pe. de Sparverio et Hugonem Peyracha, licet absentes, sindicos, procuratores seu actores suos, et quemlibet eorum insolidum ita quod non sit melior condicio occupantis et quod unus inceperit alter possit ducere ad effectum, in causa seu causis, litte seu littibus quam seu quas predicti homines, nomine dicte universitatis, seu ipsa universitas movet seu movere intendit contra abbatem et conventum domus Lioncelli, Cisterciensis ordinis, occasione pascuorum de Comba Calida, seu usu pascendi seu alia ratione.., seu contra alios abbates, conventus, collegia, universitates... et coram quibuscq. judicibus ordinariis, extraordriis, delegatis vel subdeltis..; dentes et concedentes... dict. sindicis... plenam et liberam facultatem et potestatem.. agendi, deffendendi, excipiendi, replicandi, triplicandi, libellos petendi, articulos seu simplices peticiones, respondendi, littem contestandi, de calumpnia jurandi et de veritate dicenda.., testes et instrumenta producendi, sentencias interlocutorias seu diffinitivas audiendi, appellandi.., passissendi, componendi, compromictendi, transsigendi, sumptus et expenssas... taxandi et levandi a dicta universitate et singulos... vocandi ad contributionem... et omnia alia..; promittentes.. se ratum, gratum et firmum perpetuo habituros... quicquid... actum, gestum, factum fuerit seu etiam procuratum; volentes nichilominus... relevare dict. sindicos... ab omni honere satisdandi, promiserunt... judicatum solvi cum omnibus suis clausulis, sub expressa obligatione et ypotheca speciali omnium bonorum suorum et universitatis.., et SS. Dei Euvangeliis manibus tactis juraverunt. Cui creacioni et constitucioni Humbertus de Orchano, castellanus Castri Dupli et Charpeyi, de cujus concenssu et actoritate predicta omnia facta fuerunt et gesta, ad majorem firmitatem.. actoritatem suam interposuit pariter et decretum. Actum aput Charpeyum, anno, die et loco predict. et indictione XIIa, testibus present. vocatis et rogat. dom° Lantelmo capellano Charpeyi, dom° Stephano Peyracha capellano, Francone Raynerii Riberia, Pe. Aronc, et me Pon. Balisterii actor. imper. notar. publ...» Et obtulerunt predict. deputatis intentiones suas, super quibus petunt... suos testes admicti et recipi, quarum intentionum tenor talis est: «Intendunt probare Rostagnus Jaquemonis et Pe. Bonerii de Charpeyo, nomine universitatis hominum de Charpeyo, quod dicta universitas fuit in pasciffica possecione et quieta pascuorum territorii de Comba Chauda et de lia Moscha usque ad collum de Tornieu, cui confrontatur ab una parte mandamentum de Aygleduno et ab alia mandamentum Castri Dupli, per X,XX,XXX,XL annos et La; item.. quod ipsi usi fuerunt pascuariis dicti territorii inmitendo et ponendo sua animalia qualiacq. per X,... an. et La: protestantur tamen... quod si contingat reperiri per aliquas personas quod vir religiosus dom. abbas Lioncelli... inquietaverit predict. universitatem super predict. pascuariis, quod hoc injuste et indebite faciebat; preterea protestantur quod si predict. abbas... aliquo tempore usi fuerint predict. pascuariis, quod non credit dicta universitas nec unquam reperietur quod non bono modo nec juste..; preterea protestantur... quod si predict. dom. abbas in fidem et lucem probacionis velit producere aliqua instrumenta, quod ipsi petunt sibi fieri copiam et in scriptis et sibi diem assignari ad obiciendum.» Et juraverunt testes... Arnaudus de Monte Regali, testis juratus et diligenter interrogatus, super Ia intencione dixit quod ipse vidit per XX. annos quod homines de Charpeyo inmictebant vaciva sua ovium in predicta Comba Chauda et in predict. locis in intencione contentis, et ipsemet qui loquitur, qui erat berbierius aliquorum hominum de Charpeyo, custodiebat predicta vaciva ovium in predict. locis; requisitus si illi de Lioncello pignorabant homines de Charpeyo et inpediebant super possecione predict. pascuorum, dixit quod sic et ipsum qui loquitur pignoraverunt bis; requis. si vidit quod alias bestias inmiterent homines de Charpeyo dict. pascuis, dixit quod non; requis. quantum tempus est elapsum quod ipsum pignoraverunt, dixit quod bene sunt X. anni elapsi vel circa; item dixit quod Virro conversus Lioncelli ipsum pignoravit; super IIa intencione requisitus, dixit idem ut supra; requis. si tempore guerre tantum utebantur pascuis predict., dixit quod tempore guerre et tempore pascis; requis. si odio vel timore ferebat testimonium, dixit quod non. Guillelmus Doyeti, tes. jur. et dil. int., dixit quod ipse vidit per XXX. annos quod homines de Charpeyo inmitebant vaciva sua ovium in predict. locis, et vidit quod dom. Grenos habebat vacas et equas quas inmitebat seu inmiti faciebat in predict. pascuis; requisitus si vidit quod illi de Lioncello pignorarent homines de Charpeyo.., dixit quod non, set a IIIIor annis velV. citra turbabant eos in possecione predict. pascuorum; requis. in quo territorio est dicta Comba Chauda, dixit quod in territorio Charpeyi ut audivit dici; requis. si odio.., dix. q. non. Durandus Furmicerii, t. j. et d. i., dixit idem in omn. et per omn. quod primus testis, et plus quod bene sunt XV. anni elapsi quod Stephanus Virro ipsum et alios aliquos de Charpeyo pignorabat in dicto territorio et ipsos expellebat.., set ipsi revertebantur incontinenti; requis. quam partem vellet obtinere causam, dixit quod partem Charpeyi; req. si odio.., d. q. n. Johannes Grasseti, t. j. et d. i., dixit quod ipse vidit per XX. annos quod. homines de Charpeyo inmitebant vaciva sua ovium et vacas et equas quas habebant in dict. locis, et vidit quod illi de Lioncello expellebant predicta avera.., XV. anni sunt elapsi, et incontinenti revertebantur per dicta loca; item dixit quod predicta loca sunt de mandamento Charpeyi, ut audivit dici;... Jaquemetus Berbierii, t. j. et d. i., dixit quod ipse vidit per L. annos et plus quod homines de Charpeyo inmitebant animalia sua, oves, vacas et equas in predict. locis et utebantur predict. pascuis sine contradictione illorum de Lioncello, et dixit quod quadam vice avera illorum de Charpeyo erant infirma et rogaverunt eos illi de Lioncello quod retraherent se retro, et tunc illi de Charpeyo retraherunt se gratis;... Pe. Achardi, t. j. et d. i., dixit idem quod primus, excepto quod ipsum non pignoraverunt nisi anno preterito, set audivit quod bene sunt X. anni elapsi quod illi de Lioncello pignorabant in dict. locis et expellebant eos ab eisdem, et ipsum cum vacivo expellerunt anno preterito usque ad locum qui dicitur aus Traus; interr. quam partem causam vellet obtinere, dixit quod partem Charpeyi; requis. si odio.., d. q. n. Johannes Torencz, t. j. et d. i., dixit quod ipse vidit per XXX. duos ann. quod homines de Charpeyo inmitebant oves suas et vaciva, et non alias bestias quod ipse viderit, in predict. territoriis sine contradictione illorum de Lioncello, set tamen audivit dici quod illi de Lioncello expellebant illos de Charpeyo, et semel ipse vidit quod tondebant oves suas et illi de Lioncello expulerunt eos de Comba Chauda, tres anni sunt elapsi vel circa;.. Vincenscius Peslerii, t. j. et d. i., dixit quod vidit per XVII. ann. ut supra, et ipsement custodivit oves per X. ann. in predict. locis;... Post hec predicti sindici postulaverunt et spescierunt cum instancia quod predicti deputati assignent eis diem ad producendum duos testes qui erant absentes.., et deputati assignaverunt diem mercurii post octalbas Penthecostes et locum aput Lioncellum..; et.. ad obiciendum in personis et dictis testium, et ad proponendum de jure et de facto.. et ad terminandum dict. questiones.. diem salbati post octalbas Penthecostes et locum in cerro de Liga Moscha... Post hec, dicto die veneris, Pe. Magnani, tes. jur. et dil. inter., dixit se nihil scire set quod vidit, XX. anni sunt elapsi, aliquos homines de Charpeyo cum ovibus suis assendere et dessendere de montanea Lioncelli propter guerram episcopatus Valentini et Hugueti de Barrono et domi Girardi Basteti; requis. si vidit quod illi de Lioncello pignorarent in dict. territoriis dict. homines de Charpeyo vel ipsos expulerent, dixit quod non set XV. anni sunt elapsi et plus quod audivit dici quod pignorabant.. et expellebant;... Guillelmus Moralli, t. j. et d. i., dixit quod vidit bis vel ter homines de Charpeyo uti dict. pascuis, bene sunt XV. anni elapsi, intenendo ibidem vaciva sua, alia animalia dict. hominum non vidit in dict. pascuis; interr. si illi de Lioncello turbabant seu expellebant ipsos.., dixit quod non quod ipse viderit, set semel expellerunt eos a pascuis in collo de Tornieu qui dicitur esse de mandamento de Aygleduno;.. requis. q am parcium vellet causam obtinere, dixit quod partem que jus habebit... Post hec, anno quo supra, die lune post Nativitatem beate Marie, que dies erat assignata ut dicitur dom° abbate Lioncelli et conventui.. et predict. sindicis universitatis castri de Charpeyo, comparuit ut dicitur frater Pe. de Romanis, qui dicit se procuratorem dicti d. abbatis et conventus, et ad faciendam fidem dicte procurationis obtulit quand. licteram sigillatam sigilli domi abbatis et conventus, cujus tenor talis est ut dicitur: «Nos frater G.» et cetera; comparuerunt etiam pro dicta universitate Rost. Jaquemonis et Pe. des Parvier et Hugo Peiracha, sindici.., et tradiderunt predict. deputatis allegationes suas juris et plures dixerunt se tradere die sibi assignanda.., et partes concluserunt de facto in predicta causa et deputati assignaverunt diem.. ad diffiniendum precisse et perhemptorie predict. questiones, vid. die lune post quindenam sancti Michaelis et utraque pars per VII. dies ante tradat nobis allegaciones... et locus in claustro Castri Dupli; que dies fuit prorogata per dict. deputatos, propter multa et varia negocia que obvenerunt eis, usque ad diem jovis post festum beati Martini yhemmalis. Ad quam diem et locum comparuit dom. G. abbas Lionc., comparuit etiam Pe. Bonerii de Charpeyo nomine universitatis... et dict. sindicus.. tradidit allegationes aliquas cum non potuissent tradidisse, ut dicebat propter absenciam predict. deputatorum, et deputati assignarerunt ad sentenciandum... diem lune ante festum sancti Andree apostoli et locum in claustro Castri Dupli, et quod utraque pars tradat allegaciones juris... ad diem martis proximan castellano Castri Dupli, ita quod ulterius non audiantur nec recipiantur.., et concluserunt.. et renunciaverunt.. et vanaverunt judicium et speciit utraque pars sentenciam; ad quam diem et locum comparuerunt predicte partes... et fuit requisita utraque pars si volebat aliquid dicere seu proponere, et utraque pars dixit quod non set volebat audire sentenciam. Ego vero Poncius Balisterii de Castro Duplo,.. predicta acta, prout in registro et protocollo meo asserui et in quodam scripto facto per manum Guigonis Arvieu, ut supra dubitavi, inveni manu propria scripsi et in publ. formam redegi, tamquam notarius publ. illis viri domi A. de Pict. com. Valent., et signo meo consueto signavi † et in guncturis pargameni sigillum meum appos